Međusektorska saradnja centara za mentalno zdravlje i centara za socijalni rad u Republici Srpskoj
Psihosocijalna podrška u vrijeme pandemije izazvane virusom Sars-Cov-2
Prim. dr Milan Latinović, načelnik Odjeljenja za zdravstvenu zaštitu
Republika Srpska želi da se unapređuju postojeći i razvijaju novi načini zaštite mentalnog zdravlja ne samo pojedinaca, već i društva u cjelini, da se smanji pojava mentalnih problema i poremećaja. Da se poveća dostupnost kvalitetnog i pravovremenog pružanja zdravstvenih usluga, rehabilitacije i socijalne inkluzije osoba s mentalnim bolestima i poremećajima, jačajući pri tome njihovu ulogu u odlučivanju u navedenim procesima a sa ciljem povećanja ličnog zadovoljstva, kao i zdravlja građana te podsticanja ekonomskog i društvenog razvoja.
Vizija u oblasti zaštite mentalnog zdravlja koju je definisala Republika Srpska predstavlja veliki izazov za čije ostvarenje je potrebno vrijeme, kvalitetne politike, entuzijazam kvalifikovanih profesionalaca značajna finansijska sredstva. Rijetko se na vrijeme prepozna društveni prioritet i potreba za intervencijom u rješavanju problema, a još teže je obezbijediti potrebni kontinuitet intervencije u dužem vremenskom periodu.
Pandemija izazvana virusom Sars-Cov-2, značajan broj oboljelih od COVID-19, je krizni događaj koji predstavlja dodatne izazove za očuvanje mentalnog zdravlja i od velike važnosti je omogućavanje adekvatne psihosocijalne podrške građanima koji su pogođeni pandemijom.
Sa opravdanjem možemo reći da je reforma u oblasti unapređenja mentalnog zdravlja u Republici Srpskoj jedan pozitivan primjer dobre prakse. Dosadašnji uspjeh se ogleda i u rezultatima koji su postignuti u segmentu izrade, usvajanja i primjenjivanja savremene legislative u mentalnom zdravlju (u skladu sa preporukama i dokumentima WHO). Usvojene su politike, strategije, zakoni i podzakonski dokumenti, uspostavljena mreža centara za zaštitu mentalnog zdravlja (27 CMZ), ravnomjerno raspoređenih po cijeloj Republici Srpskoj, u kojima rade multidisciplinarni timovi (timove čine: psihijatri, psiholozi, medicinske sestre, radni terapeuti, logopedi, defektolozi i socijalni radnici), pružaju standardizovane usluge mentalnog zdravlja usmjerene ka oporavku. Uspjeh se takođe ogleda u velikom ulaganju u razvoj ljudskih resursa koji rade u sistemu zaštite mentalnog zdravlja u Republici Srpskoj. Uvedeno je sistemsko praćenje oporavka i zadovoljstva korisnika novim uslugama. Napravljeni su značajni iskoraci u odnosu profesionalaca prema korisniku primjenom novog pristupa uvođenjem koordinirane brige (međusektorsko i unutarsektorsko pružanje brige, uključujući i zajedničko planiranje sa korisnikom i njegovom porodicom).
Posebno treba istaći unapređenje usluga mentalnog zdravlja koje se ostvaruju kroz jačanje kapaciteta i međusektorske saradnje centara za mentalno zdravlje i centara za socijalni rad.
Ministarstvo zdravlja i socijalne zaštite je u okolnostima pandemije izazvane korona virusom, u toku 2020. godine pokrenulo i realizovalo niz aktivnosti sa ciljem jačanja usluga mentalnog zdravlja u zajednici. Ministar dr Alen Šeranić je početkom godine imenovao multidisciplinarnu radnu grupu za izradu priručnika za unapređenje profesionalnih kapaciteta u zdravstvenim ustanovama i ustanovama socijalne zaštite za provođenje tretmana djece u riziku od nastanka poremećaja ponašanja i emocija u Republici Srpskoj. Radna grupa je izradila dokumente: „Preporuke za pružanje usluga djeci u riziku od nastanka poremećaja ponašanja i emocija u zdravstvenim i ustanovama socijalne zaštite” (http://www.vladars.net/sr-SP -Cyrl/Vlada/Ministarstva/MZSZ/Publikacije/Documents/Preporuka za ustanove.pdf) i „Tretman poremećaja ponašanja i emocija kod djece“ (http://www.vladars.net/sr-SP-Cyrl/Vlada/Ministarstva/MZSZ/Publikacije/Documents/Podrska i tretman.pdf), koji se koriste u edukaciji zdravstvenih radnika i saradnika te zaposlenih u ustanovama socijalne zaštite. Podršku za izradu dokumenata i edukaciju pruža Društvo psihologa Republike Srpske i UNICEF Bosne i Hercegovine. Cilj edukacije je poboljšanje kvaliteta usluga za djecu i adolescente te primjena modernih tehnika za prevenciju razvoja težih smetnji i njihov oporavak, koje su nedostajale u formalnom obrazovanju profesionalaca u oblasti mentalnog zdravlja. Program realizuju stručnjaci iz oblasti zaštite mentalnog zdravlja (naučno polje psihijatrije i psihologije) te stručnjaci u oblasti socijalne zaštite. U program edukacije uključeni su centri za socijalni rad i centri za zaštitu mentalnog zdravlja iz Foče, Dervente, Višegrada, Zvornika, Srebrenice, Pala, Laktaša, Sokoca, Mrkonjić Grada, Trebinja i Gradiške.
Svi koji radimo sa djecom ili za djecu smo u zakonskoj, profesionalnoj i moralnoj obavezi da preuzmemo odgovornost u pružanju podrške i zaštite djeci te pomognemo njihovim porodicama. Ponekad zbog nepravovremene intersektorske saradnje pojedine institiucije ostaju usamljene u rješavanju pitanja interesa djece, a svi zajedno gubimo dragocjeno vrijeme da djetetu pružimo pomoć. Zbog toga su veoma bitni preventivni programi za opštu populaciju ili vulnerabilne grupe, rane intervencije i psihosocijalna rehabilitacija lica sa razvijenim smetnjama u mentalnom zdravlju bilo koje vrste ili bilo kog stepena. Svrha ovog programa je i podsticanje intersektorske saradnje između zdravstvenih ustanova, ustanova socijalne zaštite i vaspitno-obrazovnih ustanova, ali i policije i pravosuđa na nivou lokalne zajednice a sve u cilju unapređenja holističkog pristupa ostvarenosti posebne zaštite djece.
U krizi, kakva je pandemija izazvana virusom Sars-Cov-2, imamo osjećaj da sve to što se događa ne možemo sami savladati koristeći uobičajene mehanizme i strategije suočavanja sa stresom. Zbog toga su osobe ili porodice koje su u krizi izuzetno ranjive i nerijetko preplavljene negativnim osjećanjima, što otežava uspješno rješavanje krizne situacije. Za ova navedena stanja i okolnosti, Ministarstvo zdravlja Republike Srpske i Društvo psihologa Republike Srpske, uz podršku UNICEF-a u BiH i vlade Švedske, kroz projekat „Psihosocijalna podrška u vrijeme pandemije izazvane virusom Sars-Cov-2“, građanima omogućavaju pristup besplatnoj psihološkoj podršci i pružaju je u skladu s aktuelnom situacijom i preporukama nadležnih institucija.
Psihološka podrška i pomoć svakodnevno se sprovodi u vidu savjetodavnog rada prema opštoj populaciji i porodicama u svrhu intervenisanja u kriznoj situaciji. U ovom projektu veliki dio rada se bazira na djecu, što direktno što indirektnim putem, kroz savjetodavni rad sa roditeljima (ili drugim članovima porodice) što savjetnici bilježe prilikom savjetovanja.
Pružanje psihološke pomoći i podrške radi se kroz: telefonsko savjetovanje; onlajn savjetovanje; direktno savjetovanje – lični kontakt (ukoliko dozvoljava epidemiološka situacija i uz korištenje svih mjera i preporuka prevencije).
Osoba ili porodica koja traži pomoć, može se obratiti na broj telefona +387 65 464 555 (može i putem vibera) ili se javlja na e-mail adresu psiholoska.podrska.dprs@gmail.com. Broj je dostupan za pozive svaki radni dan od devet do 17 časova. Koordinatori savjetovališta primaju poziv, pregledaju koji savjetnici su dostupni u tom danu i terminu i obavještavaju pozivaoca preko kojih sve sredstava komunikacije u ovom trenutku mogu razgovarati sa savjetnikom.
Kroz projekat se sprovodi i rad grupa samopodrške vulnerabilnim kategorijama stanovništva. Stručni tim održava grupe samopomoći za majke djece oboljele od dijabetesa, majke čija djeca kreću u školu i problemi vezano za COVID-19, osobe narušenog psihofizičkog zdravlja, za medicinske radnike, osobe koje su ostale bez posla. Grupe su homogene, a cilj grupa samopomoći jeste intervenisanje u kriznim situacijama, osnaživanje i prevencija disfunkcionalnih emocija i ponašanja.
Zajedničkim snagama i znanjem, snimljena su dva dokumentarna filma koja su nastala kao odgovor na krizu izazvanu pandemijom korona virusa.
Dokumentarni film „Strah je zarazan“ u cilju promocije značaja mentalnog zdravlja stanovništva u Republici Srpskoj za vrijeme trajanja pandemije. Ovo je priča o značaju i važnosti očuvanja mentalnog zdravlja, priča o prihvatanju neizvjesnih okolnosti života i učenja životu. Film o borbi sa strahom (https://www.youtube.com/watch?v=cvHvSHqz0Mc&t=93s).
Drugi film „Osmijeh ispod maske“ je priča o najmlađima u vrijeme pandemije i o tome kako i stariji mogu da uče od njih. Film ističe ono nevidljivo, ali odlučno prihvatanje novonastale stvarnosti uzrokovane pojavom pandemije korona virusom kod mlađih generacija (https://www.youtube.com/watch?v=yzi3mo2O3I0&t=26s).
Snimanju ova dva filma nesebično su doprinijela djeca, roditelji, nastavnici psiholozi, zdravstveni profesionalci, predstavnici institucija, a sve su to objedinili profesionalci sa RT RS u režiji Branka Lazića.
Podrška profesionalcima i menadžerima u ustanovama zdravstvene i socijalne zaštite je takođe organizovana kroz projektne aktivnosti. Jako važno je uključivanje aktera iz domena socijalne i zdravstvene zaštite kako bi im se pomoglo kroz supervizijske grupe – nošenje sa stresom u radu, prevencija sagorijevanja, metode nošenja sa profesionalnim izazovima u doba pandemije izazvane virusom Sars-Cov-2. Takođe, organizovani su vebinari za stručne saradnike iz socijalne i zdravstvene zaštite. Osnovni cilj je da se njihova postojeća znanja, prema potrebi, koriguju, proširuju i produbljuju. Razmjena iskustava, prepoznavanje i prenos primjera dobre prakse omogućuju unapređivanje prakse u okolnostima izazvanim korona virusom.
Pogledajte galeriju
.png)
.jpg)
