Dr Dragan Ilinčić, spec. porodične medicine, ZU SC „Kuća zdavlja“ Bijeljina
Hipertenzija iz ugla porodičnog ljekara
Porodični ljekar radi sa registrovanom grupom građana svih starosnih grupa, pružajući kontinuiranu, sveobuvatnu zdravstvenu zaštitu tokom dužeg vremenskog perioda. U svakodnevnom radu provodi sve vidove prevencije u cilju očuvanja zdravlja. Primarna prevencija se sprovodi za sve zdrave osobe prema važećem stručnom uputstvu za otkrivanje i redukciju faktora rizika i rano otkrivanje oboljenja iz programa prevencije i kontrole nezaraznih bolesti u Republici Srpskoj dok su sekundarnom prevencijom obuhvaćeni svi oboljeli u ranom stadijumu bolesti u cilju smanjenja progresije bolesti, otkrivanju i redukciji faktora rizika a u cilju produženja i poboljšanja kvaliteta života pacijenta.
Hipertenzija ili povišen krvni pritisak je jedan od važnih faktora rizika za rano obolijevanje i smrt pojedinca, a smatra se da hipertenziju ima osoba čiji sistolni krvni pritisak iznosi 140 mmHg i viši i dijastolni krvni pritisak 90 mmHG i viši. Etiologija samog oboljenja u procentu od 80 - 95% nije poznata (esencijalna hipertenzija ) dok se samo u malom broju slučajeva zna uzrok same hipertenzije (sekundarna hipertenzija) koja se javlja češče kod mlađih osoba. Uzroci sekundarne hipertenzije mogu biti stenoza renalne arterije (renovaskularna hipertenzija) kod bolesti renalnog parenhima, koarktacije aorte, feohromocitoma, hiperaldosteronizma i dr. Kod starijih osoba se može sresti izolovana sistolna hipertenzija zbog smanjene vaskularne komplijanse. Definicija i kategorije su iste kako za mlađe osobe, tako i za osobe srednje i starije životne dobi.
Faktori rizika za nastanak hipertenzije su brojni. Dijele se na nepromjenljive i promjenljive. Nepromjenljivi faktori rizika su oni na koje ne možemo uticati i to su tzv. nepreventabilni faktori rizika – pol, starost, genetski faktor (nasljedni faktor). S druge strane, postoje brojni preventabilni faktori rizika za nastanak hipertenzije – gojaznost, nepravilna ishrana, bogata solima i mastima, smanjena fizička aktivnost, pušenje i oni predstavljaju svakodnevno polje rada porodičnog ljekara kod sprovođenja primarne prevencije.
Dijagnozu hipertenzije postavljamo anamnezom i fizikalnim pregledom. Fizikalni pregled podrazumijeva više ponovljenih mjerenja krvnog pritiska sfingomanometrom pacijentu u sjedećem položaju u ordinaciji. Anamnezom dobijamo podatke iz lične i porodične anamneze kao i traženje simptoma oštećenja ciljnih organa. Dodatnim dijagnostičkim pretragama pokušavamo da odredimo da li se radi o sekundarnoj hipertenziji kao i znake oštećenja ciljnih organa.
U tretmanu hipertenzije imamo nefarmakološki i farmakološki pristup. Nefarmakološki pristup podrazumijeva korekciju ishrane uz preporuku za ishranu bogatu povrćem, svježim voćem, vlaknima i žitaricama, smanjenje unosa soli, povećanje fizičke aktivnosti, smanjenje tjelesne težine, prestanak pušenja, smanjenje unosa alkohola. Farmakološki pristup liječenju hipertenzije podrazumijeva primjenu lijekova iz grupe diuretika, beta blokatora, ACE inibitora, blokatora angiotenzinskih receptora i antagonista kalcijumskih kanala. Cilj terapije je kontrola hipertenzije uz minimalne neželjene efekte.
Važan aspekt u radu porodičnog ljekara predstavlja sekundarna prevencija gdje je hipertenzija jedan od vodećih faktora kardiovaskularnog rizika i smrtnosti. Rizik od kardiovaskularnog događaja se povećava sa prisustvom pridruženih faktora rizika. Tokom praćenja oboljelih od hipertenzije, otkrivanje prisustva faktora rizika kod oboljelih od hipertenzije radi se procjena zastupljenosti broja faktora rizika, procjena kardiovaskularnog rizika oboljelih i pokušava se odrediti stepen sekundarne prevencije oboljelih od hipertenzije u cilju smanjenja kardiovaskularnog rizika.
Posmatrajući svoj tim porodične medicine, koji ima 2299 registrovanih pacijenata, broj oboljelih od hipertenzije, povišen krvni pritisak nepoznatog porijekla ( MKB - I10) ima 325. Polna struktura oboljelih : muški -120, ženski - 205. Starosna struktura: mlađi od 65 godina - 146, stariji od 65 godina - 179. (Podaci su dobijeni iz registra hroničnih bolesti i indikatora kvaliteta medicinskog softwera - WebMedic)
Pridruženi faktori rizika koji su zapaženi: kod 80 oboljelih je izmjeren BMI preko 30 kg/m2, 33% imaju evidentiran pušački status, kod 167 oboljelih je evidentiran ukupni holesterol preko 5 mmol/l, a kod 123 pacijenta je izmjerena vrijednost triglicerida preko 2 mmol/l.
Pomoću SCORE tablica – određuje se procentualna vrijednost rizika od fatalnog KV događaja u narednih 10 godina, granična vrijednost je 5%. Podjela prema stepenu rizika:
- veoma visok rizik - ≥ 10 %
- visok rizik - ≥ 5% a do 10%
- umjeren rizik - ≥1% a do 5%
- mali rizik -<1>
Međunarodno udruženje za hipertenziju uradilo je podjelu KV rizika prema visini krvnog pritiska, prisustva drugih faktora rizika i oštećenja ciljnih organa
Posmatrajući prethodnu grupu oboljelih:152 pacijenta (oko 50 %) ima, pored HTA, još 1-2 faktora rizika, 90 pacijenta (preko 30%) ima, pored HTA, tri faktora rizika. Prisustvo pridruženih faktora rizika određuje mali, umjeren do visok kardiovaskularni rizik a, pored provjeravanih faktora rizika, postoje brojni faktori rizika koji nisu evidentirani: stres, sedentarni način života, socijalni status, prisustvo komorbiditeta (npr. DM), pozitivna porodična anamneza, upotreba alkohola i dr. faktori rizika.
Uloga porodičnog ljekara kod oboljelih od hipertenzije mora biti dostupna, sveobuhvatna i kontinuirana jer je hipertenzija hronično oboljenje koje je vodeći faktor rizika za kardiovaskularni događaj i smrtnost. Rizik od kardiovaskularnog događaja se povećava sa prisustvom pridruženih faktora rizika. Više od 50% oboljelih od hipertenzije ima pridruženih dodatnih 1-2 riziko faktora, a preko 30% ima tri pridružena riziko faktora. Veliki značaj ima sekundarna prevencija i svakom oboljelom od hipertenzije neophodno je odrediti pridružene riziko faktore, odrediti kardiovaskularni rizik i napraviti individualni plan za smanjenje broja faktora rizika i kardiovaskularnog rizika.
Pogledajte galeriju
.png)
.jpg)
