Affidea/IMC Banjaluka
Rak prostate
Razgovor sa dr Slavicom Marić, radijacionim onkologom
Karcinom (rak) prostate je jedan od najčešće dijagnostikovanih solidnih tumora kod muškaraca i drugi najčešći uzrok smrtnosti od karcinoma u muškoj populaciji kako u Evropi, tako i Americi. Ovaj tip karcinoma ostaje jedno od važnih zdravstvenih pitanja u godinama koje dolaze, s obzirom na to da se prosječna dužina života povećava, a tretman hroničnih komorbiditeta, kao što su dijabetes i kardiovaskularne bolesti, napreduje. Do 2030. godine očekuje se da će procenat muškaraca starijih od 65 godina dostići oko 20% populacije, a ta starosna dob nosi povećan rizik za karcinom prostate.
Jedan od osnovnih faktora rizika za obolijevanje je upravo starosna dob – što je muškarac stariji, veće su šanse za obolijevanje. Najčešće se javlja nakon 65. godine života, dok se rijetko javlja kod muškaraca mlađih od 40 godina, a rizik značajno raste nakon 50. godine života. Genetska predispozicija je drugi važan faktor; ako je više članova porodice imalo ovu dijagnozu, rizik za obolijevanje je povećan. Povećana tjelesna težina, izloženost određenim hemijskim supstancama (npr. arsen), toksinima, takođe spadaju u faktore rizika.
Koji su simptomi raka prostate i koliko je važno rano otkrivanje?
Rani karcinom prostate može biti potpuno asimptomatski, što znači da se bolest može razvijati duži niz godina bez manifestnih kliničkih simptoma. Osnovni klinički simptomi zbog kojih se pacijenti obično javljaju ljekaru su otežano i učestalo mokrenje, slab mlaz urina, bol i osjećaj peckanja tokom mokrenja, a ponekad se javlja i krv u mokraći. Kada se pacijent javi u uznapredovaloj i metastatskoj fazi bolesti, simptomi mogu biti: jaki bolovi u kostima, bolovi u karlici i kukovima te značajan gubitak tjelesne težine i malaksalost.
Imajući u vidu navedene činjenice, rano otkrivanje karcinoma prostate je izuzetno važno. Na taj način bolest se može na vrijeme dijagnostikovati te adekvatnim modalitetima liječenja staviti pod punu kontrolu, uz očuvan kvalitet života pacijenta. Skrining program za rano otkrivanje karcinoma prostate uključuje mjerenje nivoa prostata specifičnog antigena (PSA) u krvi i digitorektalni pregled. Ako je vrijednost PSA značajno veća od normalne, uz suspektan digitorektalni pregled, pacijent se upućuje na biopsiju. Biopsijom se uzima komadić tkiva prostate za analizu, a patohistološkom pretragom se definiše koji tip promjene se nalazi u prostati.
Koje metode liječenja raka prostate nudi Affidea/IMC Banjaluka?
Možemo se pohvaliti zaista izuzetno visokim nivoom zdravstvene usluge koju pružamo našim pacijentima, oboljelim od karcinoma prostate. Transkutana radioterapija visokosofisticiranim tehnikama kao što su IMRT (intenzitetom modulisana zračna terapija), IMRT Rapid Arc tehnika i SBRT (stereotaktička zračna terapija tijela) osnovni su vidovi liječenja pacijenata u Affidea centru. Pacijenti obavljaju RT tretman na True Beam aparatima najnovije generacije, koji su opremljeni tako da pružaju maksimalnu preciznost prilikom pozicioniranja pacijenta i isporuke radijacione doze. Takođe, radi se svakodnevna provjera preciznosti prije isporuke radijacione doze uz upotrebu CBCT (Cone beam CT). Ovakav način rada pokazuje da naši pacijenti mogu biti sigurni da tretman koji pruža Affidea centar spada u sam vrh radioterapijskih usluga koje se pružaju u našem regionu.
Kako radioterapija djeluje na rak prostate i u kojim slučajevima se koristi kao glavna terapija?
Radioterapija ili radijaciona onkologija ima vrlo jasan postulat – aplikovati radikalnu dozu na primarni tumor, uz minimalnu isporučenu dozu na okolna zdrava tkiva i organe. Kod radioterapijskog tretmana karcinoma prostate, cilj radioterapije je oštećenje malignih ćelija raka, zaustavljanje njihovog rasta i razvoja te uništenje malignih ćelija.
Radioterapija ima izuzetno važnu ulogu u liječenju karcinoma prostate. Istraživanja su pokazala da kod klinički lokalizovanih karcinoma prostate, koji su operabilni, hirurgija i radikalna radioterapija imaju identične rezultate, ali radioterapija pokazuje nešto niže stope toksiciteta i neželjenih efekata. Radioterapija se može koristiti kao jedini modalitet liječenja kod pacijenata niskog rizika, dok se kod pacijenata srednjeg i visokog rizika obično indikuje radioterapija uz hormonsku terapiju. Ova dva modaliteta djeluju sinergijski. Nakon četiri do šest mjeseci terapije LHRH agonistima, nastavlja se liječenje radikalnom zračnom terapijom. Ovakav način liječenja pokazuje izuzetno dobre rezultate i dovodi do dugoročne lokalne i sistemske kontrole bolesti. Nakon radikalne prostatektomije indikuje se i sprovodi adjuvantna radioterapija, zavisno od postoperativnih parametara. Palijativna radioterapija se koristi kod uznapredovale i metastatske bolesti, uglavnom utiče na smanjenje bola i tretman simptoma bolesti.
Možete li opisati tehnološke inovacije i napredne metode zračenja koje koristite u Affidea/IMC Banjaluka, poput IMRT ili IGRT?
Kao što sam već naglasila, širok spektar radioterapijskih tehnika implementiran je u svakodnevni rad u Affidea centru i rutinski se sprovode duži niz godina zahvaljujući jasno i precizno definisanim internim radioterapijskim protokolima. Prvi pacijent tretiran je IMRT tehnikom u našem centru još davne 2013. godine. Planovi rađeni intenzivno modulisanom radioterapijom omogućavaju stvaranje konkavne dozne distribucije i dozne gradijente sa oštrijim marginama od onih koje su omogućavale tradicionalne metode. Ovakve karakteristike čine IMRT posebno pogodnom za tretiranje kompleksnih radijacionih volumena te izbjegavanje okolnih organa od rizika.
IMRT Rapid Arc tehnika je dominantna u svakodnevnom tretmanu pacijenata sa dijagnozom karcinoma prostate. Kod ove tehnike radijacioni snop se isporučuje kroz rotirajući otvor tretmanskog aparata u jednom ili više lukova, dok simultano mijenja brzinu rotacije, poziciju i oblik tretmanskog otvora te jačinu propisane doze. Ovaj tretman je izuzetno efikasan i traje svega nekoliko minuta. Slikom vođena radioterapija (IGRT) je korak naprijed u još kvalitetnijem tretmanu pacijenata. IGRT koristi imaging tehnike prije tretmana radi verifikacije adekvatne pozicije pacijenta. Svakodnevni CBCT imaging daje informaciju o pokretima organa i svakodnevnim anatomskim varijacijama, što RT tretman podiže na još viši nivo kvaliteta.
Važno je napomenuti SBRT tehniku, gdje se aplikuju znatno veće radioterapijske doze od standardnih. Ova tehnika se često koristi kod reiradijacije, na primjer, ako je pacijent završio s radikalnim RT tretmanom 2011. godine, a nakon 12 godina dođe do recidiva bolesti, ponovno zračenje može se planirati SBRT tehnikom.
Kakvi su rezultati zračenja prostate u Centru i kako se prati odgovor na terapiju?
Affidea centar ulazi u 15. godinu postojanja i rada. Možemo se pohvaliti zavidnim brojem pacijenata koji su tretirani u našem centru, a kod kojih je postignuta dugogodišnja adekvatna kontrola bolesti. Na osnovu medicinskih baza podataka, petogodišnje preživljavanje kod lokalizovanog karcinoma prostate i lokoregionalno uznapredovalog karcinoma prostate iznosi gotovo 100%. Rezultati zračnog tretmana karcinoma prostate u našem centru u potpunosti odgovaraju ovim statističkim podacima.
Nakon završenog zračnog tretmana, naši pacijenti redovno dolaze na kontrolne preglede radi praćenja i evaluacije lokalne kontrole postignute zračnom terapijom. Tokom ovih pregleda pratimo opšte stanje pacijenta, kao i prisustvo ili odsustvo hroničnih neželjenih efekata. Na ovaj način osiguravamo da naši pacijenti mogu biti sigurni u efekat sprovedenog liječenja i da se mogu bezbrižno vratiti svakodnevnim obavezama.
Koji su najčešći neželjeni efekti zračenja raka prostate i kako se oni kontrolišu?
Neželjeni efekti zračne terapije mogu biti akutni i hronični. Akutni neželjeni efekti se obično javljaju tokom sprovođenja zračnog tretmana i uključuju prolaznu malaksalost, umor, otežano mokrenje, bol i pečenje prilikom mokrenja te ponekad promjene u konzistenciji stolice.
Redovne kontrole svake sedmice tokom tretmana služe upravo tome da se na vrijeme uoče eventualni neželjeni efekti kako bismo mogli na vrijeme preduzeti odgovarajuće mjere, uključiti simptomatsku terapiju i izbjeći pauze tokom planiranog tretmana. Pacijentima redovno pratimo vrijednosti krvne slike, uree, kreatinina te, po potrebi, i druge biohemijske parametre.
Hronični neželjeni efekti obično se javljaju četiri do šest mjeseci nakon završetka zračnog tretmana. Simptomi mogu uključivati hronični cistitis, proktitis, probleme sa pasažom crijeva, kao i pojavu fistula ili striktura. U nekim slučajevima, posebno kod pacijenata koji su prethodno imali radikalan operativni zahvat, može doći do limfedema donjih ekstremiteta. Međutim, zahvaljujući visokosofisticiranim tehnikama koje primjenjujemo u našem centru, hronične neželjene efekte vrlo rijetko viđamo.
Koliko traje proces zračenja prostate, od prve konsultacije do završetka terapije?
Nakon prvog konsultativnog pregleda i uvida u kompletnu medicinsku dokumentaciju, pacijent se upućuje na CT simulaciju. Nakon CT simulacije, ljekar konturiše radijacione volumene, organe od rizika i daje preporuke za dozu i tehniku zračenja. Nakon toga, medicinski fizičar kreira radijacioni plan, koji se svakog jutra evaluira na sastanku medicinskih fizičara i ljekara. Ukoliko plan zadovoljava sve preporučene parametre, on se prihvata i pacijent se poziva na RT tretman.
Interni protokol našeg centra nalaže da pacijent unutar sedam dana od CT simulacije započne sa RT tretmanom. Standardni zračni tretman, sa standardnim frakcionisanjem, traje 39 dana – 78 Greja u 39 frakcija. Ako se planira hipofrakcionisani tretman, on traje 28 dana – 70 Greja u 28 frakcija. SBRT tretman traje pet dana – 30 Greja u pet frakcija, pri čemu se tretman sprovodi svaki drugi dan. Radijacioni onkolog procjenjuje koji je način frakcionisanja optimalan za svakog pacijenta, primjenjujući individualizovani pristup.
Da li postoje posebne pripreme ili savjeti za pacijente prije početka radioterapije?
Svaki pacijent, prilikom prvog razgovora sa ljekarom, dobije adekvatne informacije o pripremi za CT simulaciju. Affidea centar ima interni protokol za pripremu pacijenata, uključujući adekvatno punjenje mokraćne bešike i pripremu rektuma i crijeva, kako bi radioterapijski plan bio što kvalitetniji. Ljekar pacijentu daje i preporuke o načinu ishrane tokom RT tretmana, kao i opšte preporuke za ishranu pacijenata oboljelih od karcinoma prostate.
Kako Affidea/IMC Banjaluka osigurava visok nivo personalizovane brige za pacijente sa rakom prostate?
Velika pažnja posvećuje se adekvatnim kontrolama i praćenju pacijenata tokom čitavog radioterapijskog tretmana. Svake sedmice pacijenti dolaze na kontrolni pregled tokom trajanja tretmana gdje ljekar, u razgovoru sa pacijentom, prati tok liječenja, bilježi eventualne neželjene efekte i ordinira simptomatsku terapiju ukoliko je potrebna. Redovno pratimo krvnu sliku te po potrebi i druge važne biohemijske parametre, kako bismo pravovremeno mogli reagovati i uključiti odgovarajuću terapiju.
U slučaju potrebe, organizuju se konsultativni pregledi s urologom ili drugim specijalistima. Pravovremena reakcija na eventualne probleme omogućava nam da preveniramo ozbiljnije neželjene efekte i osiguramo kontinuirano liječenje pacijenta.
Koje su prednosti i mogućnosti tretmana prostate u vašem centru u poređenju sa drugim ustanovama u regiji?
Iz odgovora na prethodna pitanja jasno je da je naš pristup liječenju pacijenata oboljelih od karcinoma prostate u Affidea centru izuzetno ozbiljan i studiozan. Sve odluke donosimo na osnovu jasnih preporuka i institucionalnih protokola, a svaki korak u pripremi pacijenta za RT tretman i u samom sprovođenju terapije jasno je definisan. Pristup svakom pacijentu je individualan, a svaki korak u radioterapijskom lancu je precizno osmišljen i podložan stalnoj internoj evaluaciji. Rezultat takvog pristupa je visokosofistikovan i precizan radioterapijski plan.
Tokom zračnog tretmana naši pacijenti svakodnevno prolaze kroz provjeru pozicije ciljnog volumena i organa od rizika, putem tehnike slikom vođene radioterapije (IGRT), čime je preciznost RT tretmana zagarantovana. Naši pacijenti iz cijele regije prepoznali su kvalitet našeg rada pa imamo veliki broj samofinansirajućih pacijenata iz okolnih zemalja.
Koju poruku biste uputili muškarcima starijim od 50 godina u vezi s preventivnim pregledima prostate?
S obzirom na to da je skrining karcinoma prostate vrlo pristupačan i jednostavan, preporučujemo svim muškarcima starijim od 50 godina da redovno provjeravaju vrijednosti PSA u krvi i obave digitorektalni pregled kod urologa. Rano otkrivanje karcinoma prostate daje dobru prognozu i omogućava pacijentima da se, nakon adekvatnog kursa liječenja, vrate svojim svakodnevnim obavezama.
Često pacijenti ne prekidaju svoje obaveze, već nastavljaju s poslom tokom sprovođenja RT tretmana. Preventivni pregledi su izuzetno važni te je bitno da, u dogovoru sa svojim ljekarom, muškarci stariji od 50 godina odrede dinamiku pregleda, kako bi blagovremeno otklonili bilo kakve sumnje u vezi sa svojim zdravstvenim stanjem.
Medici.com
Pogledajte galeriju
.png)
.jpg)
