Dr Sanja Glišić, spec.pulmolog, ZU “Pulmo S”, Teslić, pulmos-teslic.ba, polisomnografija.ba
Liječenje opstruktivne apneje u spavanju CPAP aparatima
Za liječenje teške apneje u spavanju se najčešće koriste CPAP aparati. Skraćenica CPAP označava Continuous positive airway pressure što znači da se u disajne puteve kontinuirano ubacuje vazduh pod ujednačenim, povišenim pritiskom i na taj način se disajni putevi (koji su skloni kolapsu kod pacijenata oboljelih od apneje u spavanju) održavaju otvorenim i prohodnim.
Osnovni dio CPAP aparata je kompresor koji stvara protok vazduha pod ujednačenim pritiskom. Taj vazduh prolazi kroz filter za vazduh u fleksibilno crijevo na čijem se kraju nalazi maska, koju pacijent stavlja na nos ili usta. Tokom spavanja ovaj vazduh, koji je pod određenim pritiskom, otvara disajne puteve i omogućava normalno disanje.
Pored CPAP aparata postoji i APAP i BiPAP aparat, koji se mogu koristiti u tretmanu apneje u spavanju.
CPAP (Continuous positive airway pressure) aparat stalno ubacuje vazduh pod jednim te istim, ranije određenim pritiskom.
APAP (Automatic positive airway pressure) aparat automatski podešava visinu pritiska prema potrebama pacijenta.
BiPAP (Bilevel positive airway pressure) aparat ima određene dvije visine pritiska, jednu za udah a drugu za izdah. Uglavnom se koristi kod pacijenata koji imaju povišene vrijednosti ugljen-dioksida u krvi.
Postoje brojne studije koje potvrđuju korist upotrebe CPAP aparata za liječenje apneje u spavanju kao što su: bolji kvalitet sna, snižavanje rizika za srčani i moždani udar, snižavanje krvnog pritiska, smanjivanje dnevne pospanosti, a može sniziti i vrijednosti šećera i masnoća u krvi. Međutim, određen broj pacijenata ima neugodnosti tokom korištenja aparata jer im smeta da zaspu, pojedini imaju osjećaj zapušenosti nosa, suva usta, krvarenje na nos, iritaciju kože na mjestima gdje je maska dodiruje i osjećaj nadutosti.
Česti neželjeni efekti upotrebe CPAP aparata
Nadutost
Nadutost se obično javlja kada je pritisak pod kojim radi CPAP aparat previše visok. Uzroci mogu biti različiti i najbolje je kontaktirati ljekara ili servisera CPAP aparata da se pronađe i otkloni uzrok ovog neželjenog dejstva.
Klaustrofobija
Pojedine osobe se osjećaju klaustrofobično dok koriste CPAP masku. S obzirom na to da postoji veliki izbor različitih maski za CPAP aparat potrebno je odvojiti dovoljno vremena i probati sve postojeće modele te se odlučiti za onu masku koja Vama najviše odgovara. Kod osoba koje se osjećaju klaustrofobično noviji modeli maski, tzv. „nasal pillow“, mogu biti idealno rješenje.
„Curenje vazduha“ („leak“) mimo maske
Ukoliko maska nije dobro priljubljena uz lice, ili nije dobro očišćena može doći do curenja („leak“) vazduha mimo maske. U ovom slučaju aparat prepoznaje da nije dostigao zadatu vrijednost pritiska i stalno povećava pritisak pod kojim duva (ako se radi o APAP aparatu) ili uopšte ne dostiže zadatu vrijednost (ako se radi o CPAP ili BiPAP aparatu). Zbog ovoga je neophodno da se izabere maska koja odgovara obliku i veličini lica pacijenta i da se dobro fiksira kako bi bila dobro priljubljena uz lice te da ne dolazi do curenja vazduha mimo maske.
Suv ili zapušen nos i krvarenje na nos
CPAP aparat duva vazduh u disajne puteve pod povišenim pritiskom i ovo može uzrokovati suvoću, zapušenost ili krvarenje na nos. Da bi se ova neželjena dejstva spriječila potrebno je da maska bude dobro priljubljena na lice da bi se izbjeglo curenje vazduha mimo maske. Pored toga, preporučuje se koristiti ovlaživač vazduha sa grijačem. Stepen vlažnosti se može podešavati prema Vašim potrebama. Pred spavanje se može koristiti sprej za nos na bazi morske vode.
Iritacija i oštećenje kože lica
S obzirom na to da maska treba da bude priljubljena uz lice i da se koristi kontinuirano iz noći u noć, može doći do iritacije kože ili pojave oštećenja kože. Da bi se ovo izbjeglo potrebno je izabrati masku odgovarajuće veličine, potrebno je masku stavljati na čisto lice, ne koristiti masne kreme prije stavljanja maske, a na mjestima velikog pritiska se mogu koristiti i zaštitni jastučići.
Infekcije
Da bi se spriječila pojava infekcije, kao što je infekcija sinusa ili pluća, potrebno je svakodnevno i detaljno čistiti masku, dovodno crijevo i ostale dijelove aparata te redovno mijenjati filtere vazduha.
Glavobolja
Glavobolja nije čest simptom ali se može javiti ukoliko je zadati pritisak CPAP aparata previsok ili postoji zapušenost sinusa. U tom slučaju je potrebno koristiti sredstva koja će pomoći pravilnom funkcionisanju nosa i sinusa.
Većina navedenih neželjenih dejstava se može olakšati i spriječiti. Najbitnije je da se i pored toga CPAP aparat koristi redovno! Ukoliko se ne koristi redovno može doći do teških zdravstvenih problema kao što su srčane aritmije, povišen krvni pritisak, popuštanje srca, srčani infarkt i moždani udar.
Literatura:
Epstein LJ, Kristo D, Strollo PJ, Friedman N, Malhotra A, Patil SP et al. Clinical guidelines for the evaluation, management and long-term care of obstructive sleep apnea in adults. J Clin Sleep Med 2009;5(3):263-276.
AASM. AASM Manual for the Scoring of Sleep and Associated Events, Version 2.0.2
Punjabi NM. The Epidemiology of Adult Obstructive Sleep Apnea. Proc Am Thorac Soc 2008;5:136-143.
Kapur VK, Auckley DH, Chowdhuri S, Kuhlmann DC, Mehra R, Ramar K, Harrod CG. Clinical practice guideline for diagnostic testing for adult obstructive sleep apnea: an American Academy of Sleep Medicine clinical practice guideline. J Clin Sleep Med. 2017;13(3):479–504.
Hedner J, Franklin K, Peker Y. Coronary artery disease and sleep apnea.In:Krzger MH, Roth TT, Dement WT, editors. Principles and practice of sleep medicine, 5th ed. Philadelphia, PA: Elsevier;2011. pp. 1393-1399.
Yumino D, Tsurumi Y, Takagi A, Suyuki K, Kasanuki H. Impact of obstructive sleep apnea on clinical and angiographic outcomes following percutaneous coronary intervention in patients with acute coronary syndrome. Am J Cardiol 2007;99:26-30.
Glantz H, Thunstrom E, Herlitz J, Cederin B, Nasic S, Ejdeback J, Peker Y. Occurence and Predictors of Obstructive Sleep apnea in a Revascularized Coronary Artery Disease Cohort. Ann Am Thorac Soc 2013; 10 (4):350-356.
Lee CH, Khoo SM, Tai BC, Chong EY, Lau C, Than Y et al. Obstructive Sleep Apnea in Patients Admitted for acute Myocardial Infarction. CHEST 2009;135:1488-1495.
Peker Y, Kraiczi H, Hedner J, Loth S, Johansson A, Bende M. An independent association between obstructive sleep apnoea and coronary artery disease. Eur Respir J 1999;14(1):179-84.
Peker Y, Hedner J, Kraiczi H, Loth S. Respiratory disturbance index: an independent predictor of mortality in coronary artery disease. Am J Respir Crit Care Med 2000;162(1):81-6.
Peker Y, Hedner J, Norum J, Kraiczi H, Carlson J. Increased incidence of cardiovascular disease in middle-aged men with obstructive sleep apnea: a 7-year follow-up. Am J Respir Crit Care Med 2002;166(2):159-65.
Peker Y, Carlson J, Hedner J. Increased incidence of coronary artery disease in sleep apnoea: a long-term follow-up. Eur Respir J 2006;28(3):596-602.
Pogledajte galeriju
.png)
.jpg)
