Prof. dr Slavica Vučinić, načelnik Nacionalnog centra za kontrolu trovanja VMA
Trovanja deterdžent-kapsulama
Opasan trend kod mladih koji prijavljuju američki centri za kontrolu trovanja aktuelan je poslednjih nekoliko godina, a odnosi se na konzumiranje paketića sa koncentrovanim deterdžentom. Tokom 2017. godine Američka asocijacija centara za kontrolu trovanja je registrovala preko 10.000 ekspozicija (ekspozicija je izlaganje, ali ako se jave simptomi i znaci to je trovanje), a od početka 2018. godine već 86 slučajeva trovanja. U Nacionalnom centru za kontrolu trovanja (NCKT) VMA do sada nije bilo ovakvih trovanja, iako se na godišnjem nivou medicinski zbrine oko 15 slučajeva trovanja deterdžentima. Za razliku od male dece, koja ove raznobojne paketiće sa deterdžentom zadesno pregrizu, misleći da je slatkiš, i na taj način dođu u kontakt sa njim, kod tinejdžera je ovo postao bizaran trend koji shvataju kao izazov. Takozvani Tide Pods Challenge, sličan je ranijim opasnim izlaganjima drugim agensima, fizičkim i hemijskim agensima (ledena voda, cimet) o kojima su saznavali preko masovnih medija. Među njima je i inhalacija alkohola u cilju bržeg izazivanja efekta. To dovoljno govori o dvostrukoj ulozi interneta, koja se vezuje i za nove psihoaktivne supstance (sintetički kanabinoidi, sintetički katinoni i dr.), koje se na taj način reklamiraju, distribuiraju i prodaju. O opasnostima koje donosi dvostruka uloga interneta govori i iskustvo NCKT VMA u kojem je u avgustu 2017. godine lečena devojka koja je koristila tatulu (lat. Datura stramonium) u cilju izazivanja halucinacija. Ova biljka sadrži atropin, hioscijamin i skopolamin, koji imaju antiholinergički efekat. Nakon otpusta je svoje „iskustvo“ podelila na internetu što je u roku od nedelju dana povezano sa tri nova slučaja trovanja istom biljkom koja ima halucinogene efekte, a pacijenti su navodili da su o tome saznali baš iz njenog priloga. Pored toga, javljali su nam se lekari iz drugih zdravstvenih centara sa istim problemom. U najvećem broju slučajeva klinička slika trovanja u slučaju ingestije praškastih deterdženata je blaga, sa mučninom, povraćanjem i prolivastim stolicama. Duže izlaganje deterdžentima je najčešće praćeno znacima suve, ispucale kože i alergijom. Međutim, opisuju se i teža trovanja sa iritacijom respiratornog trakta, edemom pluća, komom, itd. To je, pre svega, posledica različitog sastava ovih preparata, ali i činjenice da se radi o visokokoncentrovanim oblicima. Kod svakog trovanja u kome se koristi više supstanca, pogotovo ako se radi o psihotropnim agensima, klinička slika može biti znatno teža.
Postupak u slučaju izlaganja
U slučaju da dospe u oči, ispirati oči vodom tokom 15 minuta. Ako se proguta - ne izazivati povraćanje, već popiti jednu do dve čaše vode. Obratiti se lekaru ili pozvati Nacionalni centar za kontrolu trovanja VMA.
Nacionalni centar za kontrolu trovanja VMA je jedina specijalizovana institucija u zemlji za prevenciju, dijagnostiku i lečenje akutnih trovanja različitim hemijskim sredstvima. Opremljen je najsavremenijim mehaničkim ventilatorima i monitoring sistemom za lečenje pacijenata sa najtežim trovanjima. Radi 24 sata tokom cele godine, a konsultaciju toksikologa je moguće dobiti i putem broja telefona 011 3608 440. Centar je ujedno informaciona podrška svim zdravstvenim ustanovama u zemlji u kojima se zbrinjavaju akutna trovanja lakše do srednje teškog stepena. Takođe, u NCKT se svakodnevno obezbeđuje visokospecijalizovana konsultativna podrška pedijatrijskoj službi u zemlji. Na godišnjem nivou obavi se oko 800 do 1000 konsultacija, od toga svakodnevno makar jedna vezana za trovanja u dece, kod koje su dominantna trovanja lekovima i kućnom hemijom.
Učestalost trovanja
U Klinici za urgentnu i kliničku toksikologiju Nacionalnog centra za kontrolu trovanja Vojnomedicinske akademije svake godine se zbog trovanja medicinski bude zbrinuto oko 4500 pacijenata, odraslih osoba i dece starije od 14 godina. Od toga preko 1250 trovanja lekovima, 190 trovanja gasovima, oko 80 trovanja pesticidima, 78 trovanja preparatima koji se koriste u domaćinstvu (oko 15 sa deterdžentima, ali se ne radi o Tide Pods), oko 400 trovanja sredstvima zloupotrebe itd. U grupi hospitalno lečenih najčešća su trovanja lekovima (>70%), kućnom hemijom (8,5%), pesticidima (4%) i otrovnim biljkama, a u ambulantnim uslovima se leče pacijenti sa akutnim trovanjem alkoholom i lekovima lakšeg stepena. Zimi se registruje više trovanja gasovima, a u kišnim periodima proleća i jeseni - gljivama.
Pogledajte galeriju
.png)
.jpg)
