Šta je spastični tortikolis?
Dr sc. med. Nenad Živković, spec. neurohirurgije, naučni saradnik, Bel Medic, opšta bolnica, Beograd
Spastični tortikolis (ST) je neuromišićni poremećaj koji se karakteriše nekontrolisanim kloničnim i/ili toničnim spazmom mišića vrata. Termin spastični mišićni tortikolis (SMT) odnosi se na deformaciju vrata koja podrazumeva skraćivanje sternokleidomastoidnog mišića koji vodi glavu da se okrene ka pogođenoj strani, a bradu ka suprotnoj strani. Kada se rano dijagnostikuje i operiše mogu se očekivati dobri rezultati.
Može se klasifikovati kao složen ili jednostavan poremećaj pokreta.
Položaj glave može se predstaviti u vidu rotacije, naginjanja ili produženja vrata. Ako su zahvaćeni trup ili ramena bolest se naziva distonija. Najveća incidenca je između 30. i 40. godine.
Klinička slika
Osećaj zategnutosti mišića vrata sa abnormalnim položajem glave je najčešći prvi klinički simptom i može napredovati brzo ili postepeno. Aktivne kontrakcije i spazam odgovarajućih mišića mogu se lako identifikovati palpacijom.
Javljaju se bolne toničke kontrakcije ili intermitentni spazmi sternokleidomastoideusa, trapeziusa i drugih mišića vrata sa abnormalnim položajem glave. Kontrakcije sternokleidomastoidnog mišića rotiraju glavu na suprotnu stranu.
Tegobe u vidu zakrivljenosti vrata mogu ići od blagih do teških. Progresija bolesti traje najčešće od jedne do pet godina, a zatim se stabilizuje. Prema literature, oko 10% bolesnika spontano ozdravi (obično mlađe osobe sa blažim oblicima), ali može trajati i celi život sa ograničenjem pokreta i iskrivljenim držanjem glave i vrata.
Kako nastaje?
Uzrok je nepoznat. Postoji nekoliko hipoteza o etiologiji ovog poremećaja:
poremećaj refleksnih luka koji održavaju tonus mišića,
disfunkcija bazalnih ganglija i njihove veze,
psihogeni faktori i vaskularna kompresija.
Idiopatski spastični tortikolis predstavlja najčešću distoniju kod odraslih. Oko 5% pacijenata ima pozitivnu porodičnu anamnezu.
Kako se leči ovo oboljenje?
Svakom pacijentu se pristupa individualno.
Većina medicinskih tretmana ovog stanja nije zadovoljavajuća, a prvi izbor su konzervativna lečenja.
Najčešće su injekcije botulinum toksina u zahvaćene mišiće. Injekcije su efikasne kod većine pacijenata i daju blage neželjene efekte. Efekat traje tri do četiri meseca i injekcije se moraju često ponavljati. Botulinum toksin A donosi samo ograničenu korist ili nije efikasan kod 6% –14% pacijenata, a efikasnost se gubi kod najmanje 3% pacijenata uz kontinuiranu ponavljanu upotrebu.
Kada konzervativni tretman ne daje rezultate, mogu se razmotriti hirurške intervencije.
Koje vrste hirurškog lečenja postoje?
Rendgen vratne kičme radi se pre operacije kako bi se isključili poremećaji vratne kičme koji mogu izazvati slične simptome. Magnetna rezonanca glave i vrata (MR) radi se kod svih pacijenata, kako bi se isključile lezije mozga i kičmene moždine. Elektromiografija (EMG) cervikalnih mišića se standardno radi preoperativno i postoperativno.
Indikacije za operativnim lečenjem su:
isključenje cervikalne spondiloze, sistemski distonični ili diskinetički poremećaji pokreta (Huntingtonova horea, sistemska torzijska distonija, Parkinsonova bolest),
grčeviti mišići bili su ograničeni uglavnom na vrat,
trajanje simptoma i neuspeh konzervativnog lečenja od najmanje 24 meseca.
Postoje dve vrste hirurškog lečenja. Jedna je hronična duboka stimulacija mozga na unutrašnjem segmentu globus pallidum-a, a druga je hirurška denervacija mišića vrata koji su u nju uključeni.
Kroz istoriju pokušani su mnogi hirurški tretmani, poput miotomije zahvaćenih mišića, neurektomije ili rizotomije živaca kičmene moždine, selektivna periferna denervacija (SPD) i mikrovaskularna dekompresija (MVD).
Hirurško lečenje, čiji je cilj selektivno uklanjanje patološke aktivnosti uz očuvanje normalne motoričke funkcije i izbegavanje neželjenih efekata, postignuto je korišćenjem širokog spektra tehnika, uključujući:
intraduralnu denervaciju (McKenzie procedura),
ekstraduralnu denervaciju (Bertrand procedura) i
selektivna miotomija (SCM denervacija).
McKenzijevom procedurom se radi intraduralna denervacija motornih cervikalnih korenova kako bi se rešio spazam odgovarajućih mišića.
Selektivnom miotomijom preseca se odgovarajući mišić i vrši se preparacija i ablacija distalnih grana cervikalnih nerava i na taj način rešava spazam mišića i vrši korekcija.
Kakvi su rezultati hirurškog lečenja ovog retkog oboljenja?
Dugoročna korist procenjena je globalnom ocenom ishoda i modifikovanom skalom ocenjivanja spazmodičnog tortikolisa u Torontu (TVSTRS).
Za rezultat hirurškog lečenja najbitnije je vreme javljanja pacijenta. Bitno je što pre prepoznati simptome i abnormalni položaj glave i vrata jer su rezultati kod mlađih pacijenata odlični.
Većina mlađih pacijenata je pokazala postoperativno odlične rezultate u opsegu kretanja vrata i nagiba glave.
Kod zapuštenih adultnih formi ove bolesti koje ne reaguju na konzervativno lečenje preporučujemo hirurški tretman.
Štaviše, hirurško lečenje odraslih pacijenata sa zanemarenim mišićnim tortikolisom pomoću bipolarnog oslobađanja SCM-a daje odlične rezultate. U skorašnjoj studiji unipolarnom resekcijom na distalnom kraju SCM-a, rotacija i bočna fleksija su se poboljšali, a napetost je nestala. Ako prepoznamo benefite ove vrste lečenja, odabir unipolarne resekcije je dobra hirurška opcija za odraslog pacijenta sa zapuštenim idiopatskim spastičnim tortikolisom.
Pacijenti mogu imati koristi od hirurškog lečenja, operacija vraća obim kretanja vrata, rešava nagib glave i može poboljšati kvalitet života pacijenta.
Sve navedene operativne tehnike u našoj zemlji koristi u svakodnevnom radu dr sc. med. Nenad Živković, neurohirurg i naučni saradnik, želeći da implementira nove svetske trendove lečenja spinalne patologije u svojoj zemlji, a koje je dobrim delom naučio od najboljih svetskih stručnjaka u oblasti spinalne hirurgije.
Pogledajte galeriju
.png)
.jpg)
